Zwarte Piet, wel of niet?

Het debat over de Sinterklaasviering laait ieder jaar weer op, en steeds feller. Zwarte Piet wordt door steeds meer ervaren als een stereotyperende en zelfs racistische figuur. Mede daarom heeft het Bureau Discriminatiezaken in 2018, het jaar van de landelijke intocht van Sinterklaas in Zaanstad, onderstaande brief naar alle Zaans-/Waterlandse basisscholen gestuurd.

Onderwerp: Sinterklaasviering op uw school

Zaandam, 18 mei 2018

Geachte meneer/mevrouw,

Het Sinterklaasfeest is een mooie Nederlandse traditie. Ongetwijfeld zullen u en uw team ook dit najaar alles in het werk zetten om de komst van Sinterklaas op uw school tot een mooie dag te maken voor alle leerlingen. Een dag vol vrolijke spanning, mooie cadeautjes en lachende gezichten.

Niet voor elk kind even leuk
Het Sinterklaasfeest en met name de rol van de traditionele Zwarte Piet is al jaren onderwerp van discussie. Het uiterlijk en de rol van Zwarte Piet worden soms geassocieerd met racisme en het Nederlandse slavernijverleden. Zwarte Piet zoals wij hem nu kennen is rond 1850, ten tijde van de slavernij, geïntroduceerd in het Sinterklaasfeest en is gebaseerd op de toen geldende stereotypering van zwarte mensen. Elementen die regelmatig in de figuur Zwarte Piet naar voren komen zijn het zwart/bruin geschminkte gezicht, een kroesharige pruik, dik aangezette rode lippen en grote gouden oorringen. Kinderen en volwassenen ervaren soms pestgedrag of discriminatie op basis van de figuur van Zwarte Piet.

Maatschappelijke discussie
Zoals u ongetwijfeld weet, is er een brede maatschappelijke discussie gaande – zowel lokaal als landelijk – of deze stereotypering anno 2018 nog wenselijk is. Onze samenleving is de afgelopen decennia steeds gekleurder geworden en dat betekent dat ook steeds meer gekleurde kinderen en volwassenen geconfronteerd worden met Zwarte Piet. Voor velen van hen levert dit de nodige nare ervaringen en ongewenste vergelijkingen op. Dit leed blijft meestal verborgen, maar op onder meer online-discussiefora, in debatten elders en uit onderzoeken wordt duidelijk dat zowel kinderen als hun ouders negatieve gevoelens kunnen ervaren bij de figuur Zwarte Piet. Ouders vieren om deze redenen het feest niet of doen er met dubbele gevoelens aan mee.

Kleine veranderingen, grote vreugde
We zien in de praktijk dat er de afgelopen jaren steeds meer draagvlak is ontstaan voor een inclusief en saamhorig Sinterklaasfeest. Een toenemend aantal scholen kiest voor een Piet die past in zowel de huidige tijd en samenleving als in de mooie Sinterklaastraditie. Zo maken steeds meer scholen de keuze om Pieten met wat zwarte vegen op het gezicht en/of gekleurde Pieten in te zetten. Het toont aan dat basisscholen met de tijd meegaan en op een andere manier omgaan met de figuur Zwarte Piet. Deze passende alternatieven doen recht aan de traditie en nemen toch veel bezwaren weg over het stereotype uiterlijk.

Wat kunnen u en uw team doen?
Heeft u al nagedacht over de vormgeving van het volgende Sinterklaasfeest op uw school? Het Bureau Discriminatiezaken Zaanstreek/Waterland houdt onder de Zaans-Waterlandse basisscholen een peiling over dit onderwerp. Wij hopen op een inhoudelijke reactie van u, waarin u laat weten hoe het Sinterklaasfeest er op uw school gaat uitzien. U kunt per e-mail of telefoon reageren of een afspraak met ons maken. Onze contactgegevens vindt u onderaan deze brief. Wij zijn erg benieuwd naar uw reactie, waarvoor bij voorbaat dank.

Wie zijn wij?
Het Bureau Discriminatiezaken Zaanstreek/Waterland is de anti-discriminatievoorziening in uw gemeente. Wij behandelen discriminatieklachten en bieden informatie, advies en voorlichting aan over gelijke behandeling, inclusie en diversiteit.

Met hartelijke groet,

Erik Schaap,
coördinator Bureau Discriminatiezaken Zaanstreek/Waterland